POREZ NA IMOVINU

Gotovo svako od nas ili neko iz naše porodice je nekada u situaciji da plaća porez na imovinu ili da mora da podnese poresku prijavu u vezi sa ovim porezom. U ovom tekstu ćete pronaći odgovore na to za šta se plaća ovaj porez, kada se plaća, koliko, kao i kome i na koji način da podnesete poresku prijavu.

Da bismo odgovorili na sva ova pitanja, najpre moramo da uočimo razliku između poreza na imovinu u užem i širem smislu. U širem smislu, porez na imovinu obuhvata porez na prenos apsolutnih prava, porez na nasleđe i poklon, kao i porez na imovinu u užem smislu (godišnji porez na imovinu).

U ovom tekstu ćemo se isključivo baviti porezom na imovinu u užem smislu, koji se plaća svake godine u četiri tromesečne rate i to samo delom poreza na imovinu koji plaćaju građani kao fizička lica, ali ne i porezom na imovinu koji plaćaju preduzetnici, odnosno pravna lica.

a) Na šta se plaća ovaj porez. Porez na imovinu se plaća na nepokretnosti koje se nalaze na teritoriji Republike Srbije, odnosno na pravo svojine na nepokretnostima (na primer: pravo svojine na stanu, kući, poslovnom prostoru, zemljištu…).

Ukoliko se radi o zemljištu, porez na imovinu se plaća samo u slučaju prava svojine na zemljištu površine preko 10 ari.

Takođe, ovaj porez se, između ostalog, plaća i na:

• pravo zakupa stana ili stambene zgrade konstituisano u korist fizičkih lica, u skladu sa zakonom kojim je uređeno stanovanje, odnosno socijalno stanovanje, odnosno zakonom kojim su uređene izbeglice, za period duži od jedne godine ili na neodređeno vreme;
• pravo korišćenja građevinskog zemljišta površine preko 10 ari, u skladu sa zakonom kojim se uređuje pravni režim građevinskog zemljišta;
• pravo korišćenja nepokretnosti u javnoj svojini od strane imaoca prava korišćenja, u skladu sa zakonom kojim se uređuje javna svojina;
• korišćenje nepokretnosti u javnoj svojini od strane korisnika nepokretnosti, u skladu sa zakonom kojim se uređuje javna svojina;
• državinu nepokretnosti na kojoj imalac prava svojine nije poznat ili nije određen;
• državinu nepokretnosti u javnoj svojini, bez pravnog osnova.

U ovim slučajevima, pošto poreski obveznik nije i nosilac prava svojine, porez se plaća na pravo koje korisniku daje pravo korišćenja, odnosno državine nepokretnosti.

b) Ko plaća ovaj porez. Poreski obveznik ovog poreza je pravno, odnosno fizičko lice koje je nosilac prava svojine na nepokretnosti koje podleže oporezivanju, ili nosilac prava (na primer, korišćenja), koje se u skladu sa zakonom oporezuje porezom na imovinu.

Ukoliko su na jednoj nepokretnosti više lica obveznici (na primer suvlasnici na stanu), obveznik je svako od tih lica srazmerno svom udelu u odnosu na celu nepokretnost. Ukoliko njihovi udeli nisu određeni (na primer u slučaju zajedničke svojine) smatraće se da su jednaki (svi će plaćati jednake – srazmerne delove na ime poreza).

c) Poresku osnovicu, odnosno polaznu vrednost spram koje će se računati visina poreske obaveze građana, čini vrednost nepokretnosti koju utvrđuje organ lokalne samouprave (grada, opštine), obzirom da ovaj porez predstavlja prihod lokalnih samouprava, a ne Republičkog budžeta.

Visina osnovice za utvrđivanje poreza na imovinu na teritoriji grada Beograda (stanovi).

Vrednost nepokretnosti se može umanjiti za amortizaciju po stopi do 1% godišnje, počev od isteka svake kalendarske godine u odnosu na godinu u kojoj je izvršena izgradnja ili posebna rekonstrukcija objekta, ali ne više od ukupno 40%. Međutim, kako konkretne procente ovog umanjenja određuje jedinica lokalne samouprave svojom odlukom, njegovo korišćenje je uslovljeno postojanjem odluke skupštine jedinice lokalne samouprave o visini ovog umanjenja za  kalendarsku godinu koja prethodi godini za koju se utvrđuje porez (za kalendarsku godinu za koju nije doneta odluka o umanjenju, ono se ne može koristiti).

d) Poreske stope. Građani koji su obveznici poreza na imovinu ovaj porez na zemljište plaćaju po poreskoj stopi od 0,30% godišnje dok se na ostala prava koja podležu oporezivanju ovaj porez godišnje plaća po sledećim poreskim stopama:

Na poresku osnovicu	Plaća se na ime poreza
(1) do 10.000.000 dinara	Do 0,40%
(2) od 10.000.000 do 25.000.000 dinara	porez iz podtačke (1) + do 0,6% na iznos preko 10.000.000 dinara
(3) od 25.000.000 do 50.000.000 dinara	porez iz podtačke (2) + do 1,0% na iznos preko 25.000.000 dinara
(4) preko 50.000.000 dinara	porez iz podtačke (3) + do 2,0% na iznos preko 50.000.000 dinara

e) Poreska oslobođenja od poreza na imovinu. Građani, između ostalog, nemaju obavezu plaćanja poreza na imovinu na nepokretnosti u sledećim slučajevima:

• na nepokretnosti koje su od nadležnog organa proglašene kulturnim ili istorijskim spomenicima – na nepokretnosti u celini, odnosno na posebne delove, koji služe za ove namene;
• na poljoprivredno i šumsko zemljište koje se ponovo privodi nameni – pet godina, računajući od početka privođenja nameni;
• zemljište – za površinu pod objektom na koji se porez plaća, osim na zemljište pod skladišnim ili stovarišnim objektom;
• skloništa ljudi i dobara od ratnih dejstava;
• na objekte obveznika poreza na dohodak građana na prihode od poljoprivrede i šumarstva, odnosno obveznika kome je poljoprivreda pretežna registrovana delatnost, koji su namenjeni i koriste se isključivo za primarnu poljoprivrednu proizvodnju, u skladu sa zakonom kojim se uređuje poljoprivredno zemljište;

Takođe, porez na imovinu na teritoriji jedinice lokalne samouprave ne plaća obveznik kad ukupna osnovica za sve njegove nepokretnosti na toj teritoriji ne prelazi iznos od 400.000 dinara.

Međutim, poreski obveznik neće imati pravo na ova poreska oslobođenja ukoliko je nepokretnosti trajno dao drugim licima radi ostvarivanja prihoda.

f) Poreski krediti predstavljaju novčane iznose za koje se poreska obaveza obveznika umanjuje. U slučaju poreza na imovinu, utvrđeni porez na zgradi ili stanu u kome stanuje obveznik (prebivalište registrovano kod organa zaduženog za vođenje evidencije – lična karta) se umanjuje za 50%, a najviše do 20.000,00 dinara.

Takođe, u slučaju zgrada i stanova površine do 60m2, koji nisu na gradskom građevinskom zemljištu, odnosno na zemljištu u građevinskom području i ne daju se u zakup, a u kojima stanuju samo lica starija od 65 godina, utvrđeni porez se umanjuje za 65%.

g) Kada se porez treba platiti, odnosno kada nastaje poreska obaveza? Kada se podnosi poreska prijava? Obaveza plaćanja ovog poreza nastaje najranijim od sledećih dana: danom sticanja prava (na primer, danom sticanja prava svojine), danom početka korišćenja, danom osposobljavanja nepokretnosti, danom izdavanja upotrebne dozvole, odnosno danom omogućavanja korišćenja imovine na drugi način.

Obveznik koji u toku jedne godine stekne pravo koje se oporezuje ovim porezom ili izgubi to pravo, dužan je da u roku od 30 dana od nastakna promene podnese odgovarajuću poresku prijavu organu jedinice lokalne samouprave (ova prijava se ne podnosi Poreskoj upravi, već jedinici lokalne samouprave!) na obrascu PPI – 1. Poreska prijava se podnosi organu jedinice lokalne samouprave na čijoj teritoriji se nepokretnost nalazi. Uz poresku prijavu se podnosi odgovarajuća dokumentacija i to kako dokumentacija od koje zavisi utvrđivanje postojanja poreske obaveze i visine poreza, tako i dokumentacija od koje zavisi ostvarenje prava na poresko oslobođenje, odnosno poreski kredit. Ukoliko na imovini koja se oporezuje tokom godine dođe do promene koja utiče na visinu poreza (na primer, izvrši se rekonstrukcija, poveća se korisna površina), građani su dužni da do 31. januara odnosne poreske godine prijave takvu promenu.

Bitno: Poreska prijava se podnosi i za imovinu za koju poreski obveznik ispunjava uslove za poresko oslobođenje.

Takođe, korisno je znati da je, od uvođenja overe ugovora kod javnih beležnika, gotovo nemoguće izbeći da nadležni organi saznaju za nastanak ove obaveze jer javni beležnici imaju obavezu da ugovore u vezi sa nepokretnostima dostave nadležnoj jedinici lokalne samouprave, u roku od 10 dana od dana overe, što i čine. Tako, i ukoliko ne podnesete poresku prijavu, ovaj porez će najčešće biti utvrđen i bićete u obavezi da ga platite, ali usled nepodnošenja (ili neblagovremenog podnošenja) poreske prijave, možete prekršajno odgovarati, kao i snositi finansijske posledice u vezi sa plaćanjem kamata. Isto važi i za rešenje o nasleđivanju, koje nadležnim organima dostavlja sud.

Sam porez na imovinu se utvrđuje za svaku kalendarsku godinu (ali se poreska prijava ne podnosi svake godine, već samo u gore naznačenim slučajevima!). Za imovinu za koju poreska obaveza nastane u toku poreske godine, porez na imovinu za tu godinu utvrđuje se za period od nastanka poreske obaveze do isteka te godine, odnosno do prestanka poreske obaveze u toj godini.

Građani ovaj porez plaćaju tromesečno – u roku od 45 dana od dana početka tromesečja. Obveznik kome poreska obaveza nastane u toku poreske godine, dužan je da porez za tromesečje u kome je nastala poreska obaveza plati u roku od 15 dana od dana dostavljanja prvostepenog rešenja o utvrđivanju poreza, a za preostala tromesečja – u roku od 45 dana od dana početka svakog od njih.

Ukoliko u tekućoj godini još uvek nisu dobili poresko Rešenje, građani porez plaćaju akontaciono, po prethodnom Rešenju. Ukoliko se na vreme ne uplate akontacioni iznosi, nastaće obaveza plaćanja kamate na dospeli, a neplaćeni iznos akontacije. Ako nakon donošenja Rešenja bude utvrđen veći iznos poreza, od akontaciono plaćenog iznosa, građani su dužni da razliku uplate u roku od 15 dana od dana dostavljanja Rešenja. Sa druge strane, ukoliko je akontaciono uplaćen veći iznos, više plaćeni porez uračunava se za namirenje dospelog neizmirenog poreza na imovinu za druge nepokretnosti, ili poreza za naredno tromesečje, ili se obvezniku vraća na njegov zahtev.

Na kraju, napominjemo da građani (radi izbegavanja plaćanja visokih provizija na ovaj namet) najčešće pribegavaju neposrednom plaćanju obaveze na za to namenjenom šalteru poreske uprave, što svakako savetujemo.